Avanturat Pellazgjike...Akademik: Edme Mentele
par Dardan Leka, dimanche 15 janvier 2012, 16:18
=Historia e Herodotit botim i vitit 1802 Paris
Pellazgët kanë luajtur dikur një rol të madh te Grekët. Herodoti shpeshëhere i permend ne librat e tij.
Të shperndarë në pjesën më të madhe të Greqisë, i shohim që kalojnë në Argolidë, në Arkadië, nga këtu shkojnë në Thesalië, dhe në Azië. ndertojnë disa fortifikata në Hellespont ose Propontidë, pushtojnë vendet e bregdetit Egjeanë në mes të Kaikës dhe vendit te banuar pastaj me Ionienet. Pellazgët i gjejmi në Lezbos, në Dodon, në Etolië, në Akarnanië, në Itali në Ombrië qe pastaj e quajnë Tirrenië, në Trakië, në Atinë, në Lemnos etj...
Ky popull aqë shumë i perhapur në pergjithësi në mesdhe , ky popull që ishte bërë i famshëm për plaçkitje dhe që kishte lënë gjithkahë gjurmë kahë kishte kaluar, kishte zhdukur aqë shumë vende që i kishte pushtuar, që në kohën e Herodotit e Thukididit nuk mbetej më asnjë, as në Azië e as në Europë, vetëm se disa kantone të mjera, disa vende te izoluara që vertetojnë krejtë pakë vend shkelqësinë Pellazge se sa vjetersinë e tyre.
Roli i tyre që lujten mbi skenen botërore më duket i rëndësishëm, qe kam besuar se do t'iu japi vend në këtë Esej mbi kronologjin e Herodotit dhe ky kapitull do të jetë më pakë i vrejtur si një jashtë- vepre ku babai i historisë, pra Herodoti, i permend shpeshë Pellazgët por në dy a tre vende ai thotë se Atenienët ishin më origjinë Pellazge.
Ju paraqes pra që këtu këtë analiz për orogjinën e këtij populli aqë të njohur; ti zbulojmi migracionet e tyre të ndryshme, peraferishtë mundohemi të japim kohën se kur ka ndodhur, dhe në fund të hetojmi se a ishin Atenianët me origjinë Pellazge apo jo ?
Nga erdhen Pellazgët ?
Është shumë për tu habitur se autori Bosharti i famshëm, që i shihte Fenikasit gjithkund, si nuk i sjelli Pellazgët nga Fenicia ?
Miëpo në munges të tij, Thoams Renésius, dijetar i dalluar, publikoi në Altemburg në vitin 1650, një permbledhje mbi gjuhën punike "linguae punikae" ku paraqet në kapitullin II XIV e XV; se si Fenikasët e popullojnë dikur ishullin e Tasos, afër Thrakës në Detin Egje, dhe qe nga aty kalojnë pastaj në Atikë dhe nga aty e marrin emrin Pelazgë.
Pika e parë, kjo hipotez bi në kundershtim më atë qe ka cekur Herodoti, babai i historisë dhe të gjithë historianët qe e kanë percjellur këtë deshmin e Herodotit, pra është jashtë dyshimit ?
Kurse të dytin, Thomas Réinesus, mund të themi se nuk ka asnjë autor që e permend këtë se Pellazgët vijnë më origjinê nga Fenicia ku Rénesiusi nuk jep asnjë gjurmë nga citimi i tij, sa për te ju siguruar as Denisi i Halikarnasit e as Lucien nuk thojnê asgjê për këtë origjinë të Pellazgëve.
Më së miri do ishte ti kerkojmi pellazgët në Argolidë, ku autorët e vjetër pajtohen gati se të gjithë se aty ishte origjna e Pellazgëve dhe se Inakiusi është prijsi i parë qe ka sundua në Argolidë. Nuk e di se me çfarë emri ishte i njohur ky vndë më parë, mirëpo është e sigurt se nuk mbante kêtê emër qe e permendem si Argolidë. Mirëpo ka shenja të shumta se quhej Inakië, ne kohën e Inakusit, sipas të dhenave të Etienit te Bizancës, spjegon se, në kohën e birit te tij, Ferone ende nuk e kishte marrur emrin Argolidë kur ky princi Forone mblodhi banorët apo kolonet e parë dhe e themeloi një qytet që i jep emrin Foronike. Femijët e tij u quajten Apis, Eurotas dhe e bija Niobe. Kjo princesha Niobe, nga Jupiteri ose nga një i panjohur lindi dy djema që e quajt Argos dhe Pelasgus. I pari i prej këtyre, Argosi trashegon Apisin, i ndërron emrin vendit dhe e quan sipas emrit të tij ; Argo-lidë, kurse qyteti i themeluar së pari nga gjyshi i tij Ferone, e quajti qyteti Feronikë ku merr emrin Argos. Kjo rrethinë, që ishte krejtë pakë e ujitur, ishte e thatë më një tokê sterile që nuk mjaftonte për t'i ushqyer të gjithë banorët e vendit, një pjesë e këtij populli duhej të kerkoje toka të reja.
Princi Pellazgus shkon në Arkadië në krye të këtyre avanturierëve të tij rreth vitit -1896 para krishti. Fegje, i biri i Inakusit kishte ngritur aty 18 vite më parë qytetin e Fegjës (Phègée) ky vend nuk quhej ende Arkadië, si e tham, nuk i dihet emri se si e mbante më parë, por dihet se banohej prej një populli barbar (vendas) qe do a themi në paragrafin e ardhshëm.
Pra këta avanturier arrijtën masivishtë, nuk paten veshtirësi që te sundojnë mbi këto popullësi të shperndara që nuk e prisnin një pushtim nga një sundues i huaj, u nenshtruan menjehere, dhe ketu Pellazgusi mbretnoi në qetësi për shumë vite ku i dha emrin ketij vendi Pellazgjië.
Pausaniasi që e jep këtë mendim nuk na bind aqë shumë e tera kjo histori është krijuar sipas deshmis së poetve.
Pelazgusi sundoi rreth 20 vite, e kishte një djal qe quhej Likaon. Mirëp o ky princi Likaoni ishte i tronditur shumë nga nga traditat e zakonet e pa pelqyera të kËtij popullit të posa pushtuar, ose klima nuk i përshtatej; ose thjeshtësija apo paparshtatshmeria ne karakterin e tij, vendosi që të shperngulet nga ky vend i pushtuar dhe te vendose diku tjetër. keshtu qe në këtë kerkim, derisa behej gati të ikte nga kjo tokë, lajmi kishte ardhur se, Thesalia qe deri atëhere ishte liqe, as një termeti te fuqishëm, aqë tronditës sa qe mali Ossa ishte ndarë nga mali Olimpi ! Ujërat që e kshin vershuar këtë luginë të bukur ishin zbrazur permes kësaj hapjes dhe ky vend shumë shpejt u zbraz dhe i teri u tha, menjëherë popuj të tërê per rreth zbulojnë këtëo fusha të medha qe i priste kjo fushê e zbrazet popuj fqinjë te vinin dhe ta kultivonin atë.
Kjo ndodhi para se te vdiste Pelazgusi, i cili perfiton këtë rast qe iu premtonte ardhmeri kjo tokë vjergje e bekuar per te gjithë popujt per rreth mirëpo askush nuk kishte guximin t'ia merrte Pelazgusit i cili tani më e kishte pervetsuar...
I biri i tij Likaoni, ishte ende i ri për te percjellur keshillat e babait të tij, i lë babain e tij Pelazgusin në Arkadië, i merrë pas vehtes pelazgët aventurier dhe shkon në Haemonië, e popullon një pjes te këtij vendit që është në mes të Olimpit dh Pene, ne pernedim qe kufizohet me malin Poeus dhe ne lindje deri te deti Egje, ketu formohet Pelagiotidë, njohur më vonë me emrin Magnezi, kjo ngjarje ka ndodhur perafersishtë rreth vitit -1883 para Krishti.
Edhe me të vjetër se Hëna...Arkadianët, a ishin Pellazgë ?
Pelazgusi e mori me vete në Haemonië edhe Pellazgë tjerë qe e kishin percjellur qe nga Argolida, dhe atje në Argolid më nuk kishte mbetur asnjê prej tyre vetem barbaret e hershem vndas qe kishin jetuar aty edhe më parë, të pakët ishin pellazgë qe kishin mbetur aty ne mesin e vendasëve, kishin ndertua shtepi dhe me ne fund shkrihen me banoet e tjerë me shumicë barbare.
Nuk dyshohet pra qe nuk kishin mbetur në Arkadië edhe një pjesë e vogël e Pellazgëve, sepse edhe herodoti e citon ne një vend se Arkadiano-Pellazgët themelojnë kolonit e tyre në Ioniene, ne brigjet lindore te detit Egje* ne Ionine e famshme te Homerit. Pra një kolonie autoktone Arkadiane me një pakicë aleatesh pellazgësh. Me këtë citim nga Herodoti deshmohët se të gjithë Arkadianët nuk ishin me origjnë pelalzge por vetm një pakicë prej tyre. Ndersa Likaoni, i biri i Pelazgosit mbeti dhe sundoi mbi barbaret ne Arkadië, poashtu edhe i biri i tij Niktimusi.
Sundimi i Niktimusit nuk zgjati shumë ai mbijetoi një revolucion që ndrroi pamjen e vendit. Avanturier të tjerë, të ardhur nga Argolida e pushtuan Arkadinë krejtë lehte njashtu si e kishte marrur ne dor edhe pelazgusi 70 vite më parë. Keta pushtues nga Argolida kishin për udheheqës Arkasin, qe ishte i biri i Orkomenusit, si e thotë Duris në librin e tij historia e Maqedonisë, se ky Arkasi nuk ishte as i biri i Zeusit e as nipi i Likaonit nga e bija e tij Kalfisto, pra ky Arkasi ishte ai që i dha emrin banorëve te Arkadisë dhe të gjithë Arkadienëve, i cili ishet nisur si avanturier nga Argolida deh pas një lufte barbaret apo vendasit e Arkadisë e humbin luftën dhe u vunë nën sundimin e pushtuesve te ardhur nga Argolida ne krye me Arkasin deh per deshmi, Aristoti permend në republikene Tegeatëve këtë ngjarje. Pa ky pushtim ndodhi rreth vitit 1834 para Krishti.
Pa dyshim së bëhet fjalë për antikitetin e hershëm, behet fjalë pra per kohen 222 vite para se te vinte Danaii në Argos, 264 vite para sundimit te Sekropit në Atikë, dhe 285 vite para se te vinte kadmosi në Beotië.
Mirëpo a mund ta quajmi këtë periudh aqë të lashtë sipas ideve aqë kok-trasha e feminore sipas epitetit nga Prosélenes, se gjoja keto ngjarje qe i permendem më siper kanë ndodhur "pasi qe është dukur hëna" ?
Ky term i shtrembruar për pellazgët qe thuhej se "ishin aty para hënes" iu ka ka dhënë rast një numri tê madh të përrallave nga të autoret e vjeter e mbi të gjitha preku edhe autoret modern, qe ketu duhet ti themi dy fjalë;
Në mesin e ketyre autorve te fundit, te kohes së tanishme, janë gjetur disa të cilët harrojnë se Azia ishte djepi i botes së qytetrimit, aty ku me doren e tij Perendia e kishte formuar njeriun e parë, ku pastaj nga aty njerzit ishin shtuar, pastaj ishin lidhur pas lloj lloj krimi deri sa vjen tek pasioni i fundit i Perendisë dhe një ditë ua kthenë shpinen njerzve, e mbulon tërë tokën më të gjithë banorët e tij, shpeton vetëm familja e Noês i cili e popullson perseri tokën, mirëpo këta filozof harrojnë se keto te verteta se, duke u munduar t'iu japin ngjajshmërin me mburrjet të marra të Arkadianve duke pretenduar se jo vetem se ishin populli më i vjetër i tokes por edeh me tej, duke pretenduar se keta ishin më të vjetêr, para se te ekzistonte Hëna !
Pra, në këtë shekullin që krenohemi më shkelqësinë e tij "Lumiérë" apo drita ku në gjirin e kësaj "kompanies së dritës së dijetarve" është riprodhuar ky fenomen i çuditshëm i këtij hymni "....
Ishte një opinion në pergjithsi i marrur nga një Arkadien siç ishte zoti Dionis nëper mes të "Kalimit të Esejt të tij mbi Kometat, ku në faqen 1 "Ky opinion për Arkadianet pellazgë është perhapur përmes Lucien" Këto ndjenja janë të pa imagjinueshme nga nga ky filozofi i famshëm q¨ka guxuar ti pershkruaj !
Më mirë do t'ishte për te t'ua leje këtë rrefim autorve të mjerë që fabrikojnë shigjeta më ç'fardo druri për ti dobësuar provat e besueshme, e mbi të gjtha, nuk ështê dashur ta injoroje rregullin e Astrologjisë, që ështê nder Veprat e Lucianit, por që nuk është e ketij autori, mirêpo enjë shkruesi të dobët, se nese këta Arkadieno -Pellazgët e quajnë vehten më të vjeter se sa Hëna uhet te jetê nga injoranca e tyre dhe krye naltësija e kanë thënë këtê marri..."
Dodona Pellazgjike, para -pellazge ?
Aristoti, filozof qe bashkangjiste me vehte te gjithë dijetaret e kohës dhe para tij, ka sygjeruar që të kemi kujdes nga përrallat, ose nga krijimi i ndonjë princi imagjiner, te jemi pra te arsyeshem nga keto epitetet. Aristoti na mëson ne Republiken e Tegeatëve se ky vendi qe e quajmi sot Arkadia, dikur ishte i banuar nga Barbarët, ku Arkadienët duke perfituar nga ërrsira e natës i sulmojnë barbarët para se të ngitet Hëna, deh keshu e ksihin fituar luften kunder barbarëve, duke i larguar nga vendi.
Këtu pra shohim origjinen e vertete te ketij epitetit se gjoja "pellazgët ishin me të vjeter se sa Hëna"...
Këto fjalë të pakta deshmojnë se;
1). Pellazgët dhe Arkadianët nuk ishin Autokton ne keto troje por te ardhur.
2).Qe keta popuj kishin marrur keta emra te vjeter pasi qe vendosen ne kete vend.
3). Dhe se banorët e ketij vendi nuk ishin pelalzgë por Barbarë por qe Aristoti nuk e thotë emrin e tyre.
Mirepo te ndalemi pakë dhe te mirremi me sypozime; E sikurse këta Arkadianët të ishin Pellazgë, njashtu si propozohet ne disa Memuare që lexohën gjatë një koloku te shoqerisë së shkenctarëve, ku sipas tyre Arkadia ishte djepi i i hyjnive të Greqisë, dhe se ky vendë sherbente si teater i nderhyrjeve te tyre te shkelqyera ne ketë regjion ?
Te sypozojmi edhe me tej se me autorin e ktyre Memuareve që kolonia Thesaliane është me e vonshme si e pam me siper, dikur ishte ketu nje liqe i madh, dhe e pame se si u instaluan Pelazgët ne krye me Pellazgusin në këto fusha pjellore posa u thanë, dhe pasi vendosen ketu sollen kultin e Perendive, të mbshtjellur me lloj lloj imagjinate, dhe nga Thesalia, toka e fushës si tokë pjellore qe u bënë zotnues, nga ketu ata këtê kult e perhapin njehere ne Dodon, ku pastaj edhe shkojnë e vendosen ?
Pra kush mundet te njohi besimin e pellazgëve qe u vendosen në Dodon ?
Është e vertetë se ata iu drejtonin lutje permes ketij oraklit te njohur, perendive te tyre, iu falnin sakrifica, flijime, mirepo ende nuk i kishin dhënë emrin ketij vendi as ketij orakli....asnjerit pernedi sepse asnjehere nuk i kishin degjuar se si quheshin keto perendi...Pellazgët e degjuan këtë emrin e Dodones krejtë vonë, vetem pasi qe keta emra u sollen nga Egjipti.
Ishin aqë te pa bindur në pranimin e emrit Dodona qe vinte nga egjipti sa që se pari e pyeten oraklin e shenjtë para se te pranonin.
Nese Pellazgët nuk kishin ne këtë kohë asnjë njohuri rreth përrallave te Arkadianëve vendas, kjo do thotë se pellazgët nuk ishin Arkadianë por banor autokton, para pellazgë.
E sa iu perketë përrallave, qe ua mveshim origjinën Arkadiane, per te provuar vjetersinë e ketij populli, te flasim me plote dhimbje, se ne Arkadië Reja e lindi Jupiterin dhe Neptunin, etj...deri tek Homeri, Sa i perketë Homerit, ky poet qe i ka çendisur me mjeshtri vargjet e tij nga e gjithë mitologjia e kohës së tij, nuk e permend askund keto Perendi.
Kemi prova pra se vendi i quajtur Arkadië nuk ishte i banuar më Pellazgë por me para pellazgë, ndryshe te quajtur nga autoret grekë, barbarë.
2). Invadimi i popullit pellazgë në këtê vend ishte krejtë i shkurtër,
3). Që pellazgët nuk e sherbyen mitologjinë dhe largë saj nuk ishin as krijues te saj, por e pershtaten kultin Egjiptian vetëm sipas autorizimit te oraklit të Dodones.
Si e pam më sipër, Pellazgët hyjnë në Haemonië ne krye me shefin e tyre Pelazgus,se si i pushton keto toka, se si zbaton ligje, si e ka krijuar një qeverisje, të ndarë nga tjerë popuj sipas natyres së vendit, deh te koncentruar ne vehten e tyre, pellazgët nuk kishin asnjë perzierje më popujt tjerë fqinjë ! Ky zhvillim pellazgjikë nuk prezentonte asgjë intereesante dhe nuk ua shtonte vemendjen fare fqinjeve te tyre, barbarve, keshtu qe historia nuk na ka transmetuar asgjë interesante per ta sikur mos te ishte versulur kjo hordhi e re Pellazge qe e ndryshoi krejtësishtë vendin.
Pra këta pellazget e ardhur, ne krye me shefin e tyre Pellazgusin, Akajusin e Ptiusin, qe te tre djem të Neptunit e te Larisës, e pushtojnë Thesalinë dhe i dëbojnë nga vendi kolonët e vjetër qe edhe keta pellazgët kolon, ishin te ardhur nga Argolida, q ishte një vend malor, i thate dhe toke sterile dhe nuk mund ti ushqente banorët e saj.
Këta tre vllëzër, me siguri rridhnin nga një familje mbretnore, nuk mund t bheshin mbreter asnjëri prj tyre, sespe lindja e tyre ishte iligjitime, keshtu qe u sulen te gjenin toka te reja. per ti realizuar ambicjet e tyre dhe te krijonin një shtet te tyre.
Pushtimi i Pellazgusit nuk u fshi nga memoria e popullit te Argolidës, qe nuk sherbyen fare në këtëo njohuri per dijen tonë.Heamonia atyre iu beri te mundur te pasuroheshin me keto fusha te reja dhe te korrurat, iu ofroi siguri edhpse nuk mund t'iu rezistonin pellazgëve në fillim, Mirëpo duke parë interesin e madh tek kjo tokë pjellore, Argolidet e pushtuan kete tokë, pra Haemoninë, Thesaline e ardhshme, dhe pelalzgët u shperndanë në të gjitha anët...pas 156 vite qendrimi ne keto toka.
Të dëbuar e të shperndar kjo koloni Pellazge, pa ditur se ku te shkonin, perpos disave qe kishin shkuar ne Thespoti, në Dodon. Kjo është e vertetë se asnjë autor nuk fletë për këtë terheqjen e pellazgëve nga Thesalia në Dodon, mirëpo mund te marrim një citm nga Herodoti de një tjetër nga Denisi i Halikarnasit; Herodoti fletë për një femër Egjiptiane, qe ishte shitur si skllëve dhe ishte quar në Thespotië, mësojmi se ky vend quhej Pelazgia,
Si e e ka ditur kjo fëmër egjiptiane se ai vendë quhej Pelazgi, kur pellazgët nuk ishin vendosur ende aty ne Thespoti ?
Nuk e gjejmi ne asnjë vend qe nag kur u vendosen aty perveq se ne kohen kur iken nga Thesalia, pra nga ky sulmi apo revolta e Argolidëve dhe i dëbuan kolonit e vjetra pellazge !
Kurse Dionisi i Halikarnasit qe se si e spjegon këtë; "Kur Deukalioni e dëboi kolonin e dytë të Pellzgëve, shumica e tyre u terhoqen në Dodon, pranë prindërve të tyre" Si shihet ketu në Dodonë paska patru edhe një koloni tjetër Pellazge qe kishin zënë vendë më heret në Dodon pra, ata që ishin shperngulur nga Thesalia.
Nëse e vrejmi mê kujdes ketu errësirën e perhapur mbi këto kohëra të vjetra gjendemi shumë të knaqur kur gjejmi një pikë ndriçimi nga ku mund ti qesim hapat e pasigurtë.
Kjo kolonia e re Pellazge u rritë dhe u zhvillua gjatë njê periudhe prej pes gjeneratave; mirêpo, duke filluar nga e gjashta gjenerat, do thotë rreth vitit -1541 para Krishti, pellazgët u dëbua nga nga Dodona nga populli i quajtur Kurretë dhe Lelegë, te quajtur prej kesaj kohes Etolienë, qe vinin nga rrethina e Parnasit ne krye me shefin e tyre Deukalionin, të birin e Prometeut !
Nga kjo kohë pellazgët shperndahën në vende te ndryshme.
Ky invadim i papritur nga Deukalioni nuk iu lejoj më pellazgëve që të kthehen perseri nga kishin ikur.
Një pjesë e tyre kaloi nga Thespotia nê Kretë, të tjerë në një pjes të Cikladave, disa prej tyre shkoi ne Histieotide, disa në Beosië dhe Fokidë, disa kaluan edhe në Azië, i pushtuan brigjet e Hellespontit, poashtu edhe në Lesbos, mirëpo shumica u kthyen perseri ne Dodon pranë njerzve te tyre, qe ishin ardhur aty më parë si e spjeguam, kolonia e vjetër pellazgjike.
Po e percjellim edhe njëhere Denis Hallikarnasin; ky historian duke ptur frikë se largohej më këtê rrefim nga qellimi i tij, nuk e thotê asnjê fjalë më shumë per keto migrcione te ndryshme.
Ti kthehemi tani se ç'thonë autor tjerë, rreth kësaj qeshtjës së migracioneve pellzge, tek Straboni si dhe te tjerë...
Diaspora pellazge në Egje
Straboni na thotë se Pelazgët themeluan një koloni në ishullin e Kretës duke u mbeshtetur tek Homeri në Odisea. Uliksi kur ai i fletë Penelopes për udhtimin e tij të gjatë, i tregon se banorët e Kretës nuk flisnin të gjithë një gjuhë të njejtë, kishte Atenien, Kretua indigjen, që ishin burra krenar, kishte Sidonien dhe Dorien që keta ishin të ndarë në tre fise dhe "madheshtorët Pellazgë."
Pellazgët kur arrijnë në Kretë pas invadimit te Deukalionit si e cekem më siper, rreth vitit 1541 para krishti, nuk kishin ardhur në numer të madh ketu në Kretë siç e vrejmi nga deshmia e Homerit, numrohen te fundit. Ne ketë ishullin e kretës ata e ruajten lirinë e tyre gati per një shekull, asnjë popullsi nuk sundonte mbi tjetren, derisa pas 125 vite qe nga debimi i tyre nga Thesalia dhe i tërë Ballkani i sotêm, aty rreth vitit 1415 para Krishti, kur Tektamusi, i biri i Dorusit ose nipi i Helllenit, zbret ne Kretë më Eolienët, i nenshtron të gjithë këta popuj e mbretron mbi ta.
Pellazgët asnjëhere nuk perziheshin më tjerët. Në Kretë më nuk iu gjendet asnjë shenjë pas ketij citimi për Pellazgët, tek asnjë historian tjetër.
Populli fqinjë i Silicienëve të fushës së Trojadês ishin Pellazgë, siç e kendon Homeri, "Hipotis printe trupat e famshëm Pellazge" qe "jetonin në fushën pjellore të Larisës, e njihnin per prijs te tyre Hipopotuan dhe Pikeusin, i dalur nga Marsi dhe i biri i Pelazgut Letus, qe rridhte nga Teutamisi. Më këtê Straboni deshmon peermes vargjeve tê Homerit se Pellazgët jetonin në kufi më Silicienêt dhe quheshin Lirnesienë qe shtrihej ng Kaikë deri nê kufi më Ioninë në Azië, do thotë ne vendiin ku prej kohesh jetojnê tani Eolienët qe vendosen këtu në këtë regjion qe kur Deukalioni i kishte debuar nga Thesalia si e vrejtem e siper...
Pasi që këta pellazgët ishin armiq të Akejve, ose grekêve, kêta iu shkojnê në ndihmë Trojanëve. Mirëpo 567 vite pasi që ishin dëbuar nga Thesalia e Dodona si e pamê lartë, e 96 vite pas ramjes së Trojës, janë tê detyruar t'ua leshojnê vendin Eolienëve te cilêt ishin shumê më te fuqishëm, keshtu qe së bashku me Dorianët pushtojnë një pjesë të Azisë së Vogël duke i dêbuar Lelegêt dhe Pellazgët nga vendi qe ishin aty prej më së 567 vite që nga ikja e tyre nga Thesalia.
Pellazgët i gjejmi edhe më herêt se lufta e Trojës në Sizikë, në kohën e Argonautëve, do thotë rreth vitit 1350 qe quheshin më emrin Dolionë. Kur marrrin veshë se keta Argonautët ishin pasardhes të Thesalianêve ku më anijen e tyre kalonin aty pari, pêr t'iu hakmarrur i sulmuan...mirêpo mbreti i Sizikês nderhynë dhe vritet ne këtë nderhyrje. Më vonë në Sizikë arrijnë edhe pellazgë tê tjerë, qe quhen në histori pellazgët Tirrenien, të cilët dëbohën nga Tirrenia nga Lidianët, strehohên në Atikë; nga Atikë kalojnë në Lemnos, do thotê se ishin dëbuar pas shumë kohesh dhe disa prej tyre terhiqen në Sizikë. Këta Tirrenienet e ardhur nga Lidia iu bashkangjiten ketyre banorêve që më heret ishin ardhur aty dhe kshtu formohet si popull i perbashkët e quhen Pellazgë. Edhe ketu perseri kolonit greke iu afrohên Cizikut dhe dal ngadale disa shkrihen ne ta e disa prej tyre zhvendosen dhe iu humbin gjurmët nga ky vendë.
Si shihet më siper, e kemi permendur se sipas Denis Halikarnasit, Pellazgët shperngulen në Beotië, këtë e deshmon edhe Straboni kur thotë se "Pellazgët iu bashkangjiten Trakëve, themelojnë një kanton të tyre rreth vitit 1536, pra, pasi që ishin dëbuar nga Thesalia nga Deukalioni, kthehen perseri në Betië, 60 vite pas ramjes së Trojês, do thotë në vitin 1210 para krishti. Kur kthehën Beotianët nga Thesalia i dëbojnë këta Pellazgët qe ishin vendosur në një kanton të tyre.
Pellazgët atëhere duke mos patur ku të shkojnë gjëjnë strehim pranë Pellazgëve tjerë, Tirrenienëve që kishin ardhur para një viti në Atikë ku Atenienët këtyre iu kishin dhuruar tokë për rreth malit Himet. Denisi i Halikarnasit shton ketu se disa prej Pellazgëve që ishin debuar nga Deukalioni qysh në vitin 1541 para Krishti, ishin vendosur në Histieotidë, por në pjesen e Magnezisë, ne rrethinen e Olimpit mirëpo as aty nuk qëndrojnë të qetë se vijnë Lapitët dhe i dëbojnë nga Magnezia si e thotë dhe Hieronim.
Ishulli i Lesbosit iu sherbeu si Azil Pellazgëve që kishin ikur nga Thesalia. Ishte një ishull i shkretë qe quhej Issa, duke u mbeshtetur në provat se perballë saj ishte Anti-Isa, ishulli tjetër me i vogël, pra, pasi erdhen këtu në Lesbos, Pellazgët këtij ishulli i mbeti emri Pellazgis. Sipas të gjitha gjasave, këta ishin ata Pellazgët qe kishin ikur nga Silicia, pra ishin Lirnosët e Homerit të shtyer nga Eolienët gjejnë strehim në këtë ishull.
Sidoqoftë, këta Pellazgët e Lesbosit asnjëhere nuk ia arrijten të bëhen të fuqishëm, se si e shohim edhe 400 vite pas qendrimit te tyre në këtë ishull, perseri të ndjekur nga Eolianët që vijnë dhe vendosen ketu dhe e themelojnë qytetin e tyre Lesbos. Pellazgët terhiqen në periferi të qytetit të shperndarë dhe e izoluar....
Diaspora Pellazge nga Dodona kalon në Italië
E kemi thënë që në fillim të paragrafit të fundit se, shumica më e madhe e Pellazgëve që ishin dëbuar nga Thesalia gjëjnë strehim në Dodon dhe se nuk qendruan aty kohë të gjatë, kishin vrejtur së shpejti që ishin nën mirëmbajtjen e banorve të vjetër të Dodonës dhe se vendi nuk mund ti vinte në ndihmë për ti mbajtur të gjithë këta refugjatë mbi supet e tyre, prandaj zhvendosen nga aty, pas një konsultimi të një orakli, shkojnë në Italië, që quhej toka e Saturnit !
Pasi që ishin pajisur më një numër të konsiderushëm të anijeve, kalojnë detin Jonianë, me qellim që të zbarkojnë sa më afër bregudetit të Italisë, mirëpo pasiqë nuk e njihnin mirë vendin, një stuhi e ardhur nga Mesdheu i drejton drejtë veriut të Adriatikut dhe perfundojnë në dalje të lumit Po në Italië.
Aty posa zbarkojnë, pranë anijeve të tyre mbesin të gjithë ata që nuk kishin mundësi të perballonin lodhjen e metejshme, por edhe për të siguruar terheqjen nëse ndermarrja e tyre në toka të reja nuk do kishte sukses.
Këta që mbetën në dalje të lumit Po, ngelen aty pêr një kohë, ndertuan një fortifikim prej gurve dhe duke parë që askush nuk i trazonte, themeluan një qytet dhe e quajten Spina, sipas emrit te gjirit ku u ndalen.
Ky qytet luajti pêr një kohë të shkurtër rëndêsi të madhe në zhvillim dhe prosperitet ndër të gjitha qytetët tjera të detit Jonienë dhe mbeti një kohë të gjatë zotnuese e këtij deti...
Mirëpo më në fund populli fqinjë autokton një ditë i sulmon ashpër, keta e lshojnë qytetin, terhiqen në drejtim të pa njohur !
Keshtu perfundoi kjo koloni e këtij grupi të Pellazgëve që kishte hyr në Itlië. Ndërsa Pellazgët e tjerë që kishin marrur rrugën e shkurtër tokësore nga delta e lumit Po, si e pam më lartë, këta, kaluan malet dhe arrijtën në tokat e Ombrisve. Këta Ombrisët dikur ishin një popull i vjetër e i fuqishëm, që perfshinte në Italië një siperfaqe të konsiderushme !
Ishin fqinjë të Aborigjenëve ku Denisi i Halikarnasit mendonte se ishin të njëjtë si Enotrienët. Pellazgët, posa arrijnë ne kêto toka, marrin një pjes të tokes së tyre, por edhe disa qyteteve për rreth.
Posa moren këtë lajm, Ombrisët mbledhin forcat tyre dhe sulen në drejtim të Pellazgëve. Të rrezikuar për rreth nga armiqët, Pellazgët terhiqen tek Aborigjenët. Por as këta të fundit nuk ishin më të butë se Ombrisët fare, tubohën dhe dojnë ti sulmojnë, derisa Pellazgët ishin të pa armatosur, shkojnë drejtë tyre, duke mbajtur në dor degë të ullirit në shenjë lutjes.
Kjo sjellje e urtë e tyre qarmatosi Aborigjenët dhe iu ndanê toka Pellazgëve dhe bëjnëaliancë me ta kundër Sikulëve që këta i ngacmonin më luftëra të shpeshta.
Tokat që ua kishin ndarë Pellazgëve nuk mjaftonin për të gjithë këtë popull, i sulmuan Ombrisët, së bashku më Aborigjenët dhe ua marrin një pjes të vendit. Gjithnjë më ndihmën e Aborigjenve u bënë të fuqishëm i sulmojnë edhe Sikulët më një sulm të ashpër sa qê Sikulët i humbin shpresat, mbledhin gratë e fëmijêt e tyre, arin dhe tërë pasurin që posedonin dhe ua lshojnë vendin Pellazgëve. Kjo ka ndodhur sipas të dhenave të Tukididit, tre shekuj më vonë se sa Grekët kishin filluar të vendosin kolonin e tyre të parë në Sicili. Kjo koloni greke është ajo e udhëhequr nga Teuklesi, ku mê kêtê rast themelon qytetin e parë Naksos në Sicili, do thotë rreth vitit 769 para Krishti, dhe duke llogaritur kthimin per tre shekuj mbrapa, percaktohemi se Sikulët arrijten në Sicili, duke u mbeshtetur nê të dhenat e historianit Teukles, ata erdhen në Sicili në vitin 1059, para krishti.
Mjerishtë, na vjen keq për këtë hipotez por në këtë kohë nuk kishtë më fare Pellazgë në Itali sespe kishin ikur të gjithë në Atikë, para 30 vitësh. Kjo do thotë se, Sikulët terhiqen në Sicili edhe më herët se koha që na e paraqet Tucididi.Dhe pêr këtë arsyje kemi vendosur te marrim deshmin e Denisi Halikarnasit, i cili duke u mbeshtetur në deshmi tê Helanikusit të Lesbosit, i cili e vendos shpernguljen e Sikulëve tri gjenerata para luftës së Trojës, do thotë, 26 vite të sundimit të Alkionisit në Argos, ndersa tjerê autor si Filistusi i cili e vendos shpernguljen e Sikulve 80 vite para luftês së Trojës, pra rreth vitit 1550 para Krishti, me nje ndryshim prej 20 vitesh.
Si e tham, asnjëherë deri këtu Pellazgët nuk kishin ndriquar se sa në këtë vendin që pushtojnë prej Sikulëve. Gjithçka iu shkonte mbarë sipas deshirës sê tyre, mirëpo kjo arritje e tyre krijon edhe aspirata tjera...
Diaspora Pellazgjike kthehet në Greqi
Asnjëhere deri këtu pellazgêt nuk shkelqyen sa në këtë vend qe ua moren Sikulêve, ku keta te fundit e tham, iken nê Sicili dhe atje krijuan vendin e trye te ri qe edhe sot quhet Sicilia...
Gjithçka pellazgëve i u shkonte për dorë në Itali, në rrethin e Toskanës, por prapë, as ketu nu qendrojnë si duhet se kajta=etja për të patur ehe mê shumë pasuri i shtyri deri tek humbja e kontrolit !
Një komb i cili është bujar ai pajtohet më vetveten e tij se ishte i mirë, derisa kundershtari e trajton më nënçmim, ai mbushet me ndjenja hakmarrse dhe pret momentin e duhur qe ky pezëm te shpertheje njê ditë herdo kur...
Ky rast nuk vonoj dhe erdhi !
Pellazgët mbetën të tronditur nga këto fatkeqësi tê jashtëzakonshme qe ju erdhi si një dënim nga perenditë !
Fushat e tyre pjellore mê nuk dhuruan s një kokërr drithë, sikur se perendia donte ti ndeshkoje nga egersija tyre ndaj fqinjeve te tyre ose ndoshta vetë toka më nuk prodhonte fryte tê duhura per nevojat e të gjithë ketij populli qe ndoshta mungonin kultivues ?
Një uri e tmerrshme kaploi vendin e tyre, erdhen pastaj smundjet ngjitëse që moren një pjes të mirë të rinisë që ishte shpres e ketij populli. Tani qinjët e tyre që ndjenin se momenti i hakmarrjes kishte ardhur, i sulmuan papritmas dhe i shkatrruan krejtësishtë !
Pellazgët mê nuk ia arriten të bashkohën, u shperndanë nê të gjitha anët, perveqse një numri të vogël që mbeti ende pêr një kohë nê Italië, nën kujdesin e ktyre Aborigjenêve.
Ata që shpetuan iu drejtuan orakulit për të nxjerrur kêshillat e duhura se ç'duhej të benin pêr të mbijetuar.
Pergjigjëja e Orakulit ishte e prerê; nuk i kishin zbatuar ligjet e detyruara nga perendia, qe ua kishte kerkuar një dimë, borgj, me dhurim bagëtive dhe drithera, por as kjo nuk iu ndihmoj pellazgêve, perseri uria dhe smunja i dermoi.
Më nê fund u mblodhen të gjithë populli në njê kuvend të pergjithëshëm, për të diskutuar rreth pergjigjijes së orakulit.
Posa u tubuan në kuvend, njëri prej pleçve te tyre nga ky kuvend u ngrit në këmbë e ju tha te tjerve se nuk e keni kuptuar si duhet pergjigjêjen qe na ka shprehur Orakuli !
"Ai kerkonte edhe një shperblim të fëmijve tonë", iu thotë plaku i urtë.
Mendimet rreth flijimit të fëmijve nisen deri tek shperberja e ketij kuvendi, por edhe njêhere dergojnë prifterit e tyre paar orakulit por perseri pergjigjëja e Perendisê ishte; te ju falen fëmjët !
Pellazgët tani ishin të detyruar, ose te japin këtë sakrificë ose të lêshonin vendin, nuk iu kishte mbetur tjetër...
Kryepleçnarët kishin vendosur që të braktisin vëndin, ehepse shumica rrefyzonin, por ne nderkohê vjen edhe një e papritur në mesin e kêsaj fatkeqsije që nuk mundë ti perballonin...
Lidianët dhe shefi i tyre Tirrenus, njëri prej djemve të mbretit, ishte detyruar të merrte detin dhe tê lshonte Lidinë qe e kishin kapluar edhe këtë vend të Azisë së Vogël thatësirat dhe uria, pas shumê peripecish zbarkojnë në Italië në tokat e Ombrisëve.
Dihet se Denisi i Halikarnasit e qfaqë këtë deshirë, duke iu kundervuar ides së Herodotit që thoshte se Tirrenienêt nuk ishin Lidian por autokton tê Italisë, edhepse është i vetmi autor që e thotê këtë, por Taciti, autori tjtër na e raporton njê dekret nga Etruskët që i jep vulen ndjenjave te Herodotit. Sidoqoftë, kêta Tirrenienët apo Lidianët, zbarkojnë në token e Ombrisë në Italië rreth vitit 1341 para Krishti, ose njê shekull para luftês së Trojës.
Pellazgët që ishin të lodhur nga fatkeqsit e mëparshme si dhe migrimet e shumta, nuk kishin mundêsi ti pengonin këta Lidianët të vendosen në tokat e Ombrisë. Pas 135 viteve, Lidianët u forcuan dhe ishin të gatshëm ti sulmonin Pellazgët, vendi i tyre quhaj tani Tirreni, sipas prijsit te tyre Lidian, ndersa këta Pellazgët ishin tepër të dobësuar për t'iu bërë rezistenc, te lodhur nga migracioni, nga uria më nê fund kishin mbetur vëtëm se një grushtë njerzish.
E ndegjuan më urtësi oraklin, moren gratë e femijët e tyre dhe gjitha qê kishin më të shtrenjtë dhe hypen në anije e mbrrijten nê Atikê afër Atinës.
Kjo mergat u quajten, diaspora Tirreniane, dhe do ti quajmi kështu për ti dalluar ne kete shenim nga Pellazgët e tjerë.
Kthimi i Diaspores Pellazgjike në Gadishullin
Pasi që vinin nga Tirrenia, ky grup i pellazgëve qe u kthye perseri ne Gadishullin Ilirikë pas 150 vite qe kur ishin dëbuar hëren e parë nga Deukalioni prej Thesalis e pastaj edhe prej Dodonës, tani kthhen në Atikê afer Atinës dhe vendosen me pajtimi e vendasëve.
Atinianët nuk ksihin hyrë ende në luftërat e literaturës e shkencës, kjo famë qe iu vjenë me vonë, dallohën nga të gjitha kombet tjera. Mirëpo kishin dhe një gjë edhe më shumë se tjerët, se ketu tek ky popull besimi fetar kishte filluar ti zëjë rrënjët. Në vendin e tyre kultivimi i tokës kishte filluar deh ishte perhapur më tej në të gjitha anët. Kishin vendosur ligjet dhe çmohej si populli më i ndershëm i Greqisë dhe veten e quanin Athenas.
Të prekur nga fatkeqësija që i'u kishte ndodhur këtyre Pelazgëve Tirrenianë, Atinasët i pranojnë më mirësi dhe iu shperndajnë toka në periferi të Atinës, rrënxë malit Himetë më kushte, qe të ndertonin murin e një pjese të keshtjellës ku dhe u quajt pastaj muret Pellazgjike. Keto kondita ishin të moderuara dhe të lehëta, qe këta Pellazgët në krye më prijsin e tyre Agrolas dhe Hiperbius, ndertun murin dhe ne anen tjeter si shperblim mirreshin me kultivimin e tokave më mjeshtri.
Derisa këta Pellazgët e posardhur nga Italia u merrëshin më ndertimin e murit dhe tokën rrënxë malit Himetë, keta u shtuan më ardhjen e pellazgëve të tjerë, edhe këta që dikur para 150 vitësh të dëbuar nga Thesalia prj Deukalionit,kishin gjetur në këtë kohë strehim në Beosië, iu kishin bashkangjitur një pushtimi Trakëve ku i dëbojnë banorët e vjetër të këtij vendit. Pra këta Boetianët, të detyruar të lëshojnë vendin e tyre, shkojnë e gjëjnë strehim në Thesalië, ku banoret helenë i pranojnë dhe iu japin tokë, si e kemi thê mê lartë; në tokat pjellore ku së pari kishin zënë vend pellazgët në krye me Pellazgusin, shefin e tyre qe pastaj debohen në dodon e me tej ne Italië... Boeisinët tani jetonin në Thesalië dhe kishin ngritur vendëbanimet e tyre të para.Jetojnë ne keto toka rreth tre shekuj, dhe më në fund edhe keta refugjatët Boesianë dëbohen prej Thesaliotve vendas..! Janë të detyruar të kthehën nga kishin ardhur, në Boesinê e tyre, mirëpo,e shohin qe ishte pushtuar nga Pellazgët dhe disa Trakë, i detyrojnë të largohën nga Boesia !
Edhe këta tani duke mos ditur se ku të shojnë, drejtohen në Atikë tek kêta Pellazgët e Italisë se Atenianet i kishin pranuar dhe ndar toka.
Pasi iu bashkangjiten kesaj kolonie edhe këta pellazgët e dëbuar nga Boesisia, filluan për një kohë të shkurtër të zhvillohen aqë shpejtë sa që edhe kishin aspirata tjera, duke zënë pozita te larta në mesin e Atenasëve dhe gati se ishin bërë zotnues mbi Atenianet e duke mos u penguar fare nga ta, Pellazgët kthehen në gjendjen e tyre të mëparshme, ia arrijnë kulmin. Ky popull i cili nuk e njihte ligjin vetem nga i forti, filluan ti ngacmonin Athenianët.
Luksi në këtë kohë ende nuk kishte arritur në qytetin e Atinës, njerëzit nuk dalloheshin nga thjeshtësija e tyre e nga tradita, skllavërija ishte e panjohur ende, se banorët vetê sherbehêshin, vetëm fëmijët i kishin mësuar të merrshin ujë ne krojet e Kalirroës. Ky krua, qe emri itij ishte i njohur për ujin e tij të mirë që buronte nga gurrat e mlit Heimet jo shumë largë qytetit.Pisitrati kishte ndermarrë punime të medha ku permes gypave e ksihte shperndarë këtë burim në nëntë lagje të ndryshme të Athenës qe quheshin Eneakrunos. Pelazgët ishin mësua më pasionët e tyre më brutale, i keqperdornin fëmijtë e tyre, dhe të pa knaqur nga këto të kqija, kishin bërë plane kundër qeverisë, donin ta shtinin në dor dhe te qeveisnin ata.
Kur e kuptuan Atenianët këtë dredhi, morën armët dhe shkojnë në drejtim të Pellazgëve dhe dëbuan nga vendi në vitin 1162 para krishti.Pra kishi ardhur nga Italia në Atikê në vitin 1209 para Krishti dhe debohën nga vendi pas 47 vite !
Hekateu i Miletit e tregon këtë ngjarje më ndryshe që është pakë më e pandershme për Atenjanët sepse deshmon per të gjitha padrejtësit ndaj tyre. Atenianët thotë Hekateu, e kishin vrejtur se territorin që ua kishin narë Pelazgëve para 47 vite, ishte shendrrua në një kopht të begatshëm që dikur iu dukej i pa vlefshëm, kishin vendosur t'ua marrin këtë tokë pjellore i dëbojnë Pellazgët nga vendi për të vetmin motiv nga gjelozija.
Pellazgët dëbohen edhe nga Atika, strehohën më nê fund në Lemnos.
Ndahen në dy grupe, njëri grup i udhëhequr nga shefi i tyre Agrolas, dhe grupi tjetër shkon pas Hiperbiusit, qe kur kishin arritur në Athinë keta ishin te parët që kishin illuar ndertimin e moreve pellazgjike, kalojnë pra nga Atiku në Sicilië, e nga Sicilia në Akarnanië. Nuk dihët fare për fatin e ketij grupi te pellazgeve qe ishin kthyer nga Sicilia në Akarnanië, ka gjasa qe u shkrijten në banorët e Akrnanisê që nuk vijoj më tutje të zhvillohet kjo koloni.
Pellazgët tjarë, që ishin mê shumë ne këtë grup, u vendosen nê ishullin e Lemnosit. Ky ishull më parë banohej nga banorët venda te quajtur Minianët, qe zbrisnin nga Argonautët, të cilët pasi që ishin mirëpritur nga femrat e vendit, e kishin ripertri këtë ishull më popullsi te re.
Jetonin keshtu te qetë në ishullin e tyre prej më se dy shkujve kur papritmas, u pushtuan prej ketij grupi të bandave pellazge. Nuk ia arriten të iu bëjnë rezistencë, morën fëmijët e gratë dhe iken nga aty e shuan u vëndosën në Lakonië, ne vitin 1160 para krishti.
Pellazgët dëbohën nga Lemnosi
Edhe pse gjeten një tokë të re në ishullin Lemnos, Pellazgët nuk u terhiqeshin nga ideja për hakmarrje ndaj Atenasëve që i dëbuan dhunshëm, tani bënin plane se si ti sulmonin Atenasit. Pellazgët i dinin fortë mirë festat e armiqve të tyre, pikërishtë festen e Dianes në Brauron.
Kjo qytezë nuk ishte largë malit Himet ku aty afer kishin banuar më se 57 vite, e njihshin pra këtë vendë shumë mirë, ngarkohën në anije dhe fshehurazi montojnë kurthën në afërsi të Brauron, i rrëmbejnë një numer të madh të ketyre vashave atenase dhe i mbajnë në Lemnos ku edhe i bejnë bashkëshorte...
Nga këto femra ateniane kishin lindur shumë fëmijë, mirëpo pellazgët kishin pergatitur një hakmarrje tronditëse makaber, duhej ti masakrronin të gjthë këta fëmijë të lindur nga këto gra te armiqve tê tyre atinase si dhe nënat e tyre, të gjithë së bashku i dogjën !
Të mbyllur në këtë ishull, perpos kultivimit të tokës, pellazgët mirreshin edhe më rrembime tjera të anijeve Trake, fqinjëve të tyre. E vetmja gjë që historia na deshmoi për ketë popull ishte denimi që duhej të merrte ky popull përë këto krime që kishte bërë në Lemnos. Nuk voni dhe tokat e Lemnosit keto fusha pjellore më nuk japnin fryte, kishin mbetur sterile. E kishin derguar një misionar panë orakullit të Delfit por perendia i kishte kshilluar se duhët ti japin llogari Atenës për atë veprim që kishin kryer ndaj femrave te tyre duke i djegur më gjithë fëmijë...e derguan një kêshilltar në Atinë, qe tiu kerkoje falje dhe lutje se si ti laheshin krimet që kishin bërë.
Atenasit e kishin ngritur një shtrat në pritane, më të gjitha të mirat qê egzistonin, poashtu dhe kishin pergatitur një tavolinë afër shtrati më të lloj llojë mishi dhe perime, iu thojnë ktyre këshilltarve Pellazgë;
"Te na dorzoni Lemnosin në këtë gjendje si është kjo tavolina ketu me keto ushqime"
"Mirë pra, do t'jua dorzojmi Lemnosin"- iu pergjigjën këshilltarët Pellazgë."Më një kushtê; "Nëse njëra prej anijeve tuaja do ia arrijë te lundroje vetem mbrenda ditës në kohën kur të fryjnë ererat e veriut, nese ia arrini ne ua dorzojmi Lemnosin"..kështu iu pergjigjet këshilltari Pellazgë.
Pellazgët në pamundësi ti rezstojnë flotes detare Atinase udhëhequr nga Miltiadi, shperndahen në vende të ndryshme në vitin 515 para Krishti.
Disa prej tyre shkuan ne Azië, themeluan qytetin Plakia deh Skilake, të tjerët u strehuan nê sujdhesen e malit Atos, de ndertuan disa qyteza te vogla. Disa prej tyre kishin mbetur ne keto vende edhe ne kohen e Tukididit e te Herofotit, ku siaps tyre kishin ruajtur ende gjuhën e tyre pelalzge ne kete vend afer Atos mirëpo edeh nje koloni tjetër kishte shkuar në Trakë, ne qytetin Krestonë, deh per ate e quajti Herodoti Krestonên si qyteti i Pellazgeve,
mirepo kjo ishte emertuar gabimishte se, Denisi i Halikarnasit e ngatrron me qytetin Kretone ne Ombrië, Italië, dhe i qon edhe historianë tjerë në te njejtin gabim..
Fundi i Misterit të gjuhës Pellazgo- Etruske ?
Duke u mbështetur në analizat e fundit dhe percjellur të tëra rrugëtimet që i kaperceu diaspora pellazgjike, më në fund mund të nxjerrim këtë teori më perfundimin se; Origjina e gjuhës Pellazge si dhe Etruske rrjedhin nga Shqipja, e Jo si mendohej deri më tani se, shqipja rrjedhte nga Pellazgjishtja e gjuha Etruske !
Pra, të dhënat dhe analizat e këtyre hulumtimeve japin rezultate krejtë të kundërta më ato që sypozohej deri më sot, mund të themi se ishim të gjithë në rrugë të gabuar...
Sipas këtyre kerkimeve pas shumë vitesh, mendoj se të gjithë autorët deri më sot kanë qenë të mashtruar në këtë drejtim duke menduar se gjuha shqipe rrjedh nga pellazgët, popull i lashtë dhe mitik për të cilin nuk është deterrminuar dri më sot vendi i tyre i sakët i ardhjes së tyr nga një vend i largët i Azisë që sipas Robert D'Angely, në "Enigma" ai e cekë se vendi i tyre i hershëm ishte Tukmenistani i sotshëm .
Mirëpo pas analizave të fundit, mund të themi lirishtë se është e kunderta e ketyre teorive të deritanishëme;
Duke ditur se, Pellazgët, më vonë kur dëbohën nga Ballkani më qfaqjen e Helenëve, diaspora pellazge gjëjnë strehim në Itali, ku kjo popullësi mbahën atje më emrin e një konfederate Rasna që grekët i quajtën më vonë Etruskë.
Mirëpo, para se te ikin Pellazgët nga gadishulli Ilirikë andej në Italië, kjo diaspor tani më që kishin kaluar më se 355 vite në mesin e popujve vendas në Gadishullin tonë, që nga emigrimët e tyre në shekullin XIX-të para krishti, ku ne këtë kohë, grekët apo Helenët ende nuk ishin qfaqur në këtë regjion, vertetohët prezenca e tyre vetëm nga viti 1541 para krishti, në krye më shefin e njohur Deukalionin !
Kjo dëshmon edhe arsyjen tjetër, pse gjuha Etruske nuk kishte asgjë të përbashkët më helenishtën ?
Derisa qendroi në mësin tonë prej shekujsh kjo diaspora Pellazgjike, mësoi gjuhën e banorëve vëndas, pra gjuhën shqipe, qe ishte i të njëjtes familje më Trakishtën, ku pastaj kjo diaspora pellazgjike e ardhur nga Fenicia elargët, ishte asimiluar, pershtatur më gjuhën e barbarëve duke harruar gjuhën e tyre të origjinës fenikase, mëgjithêse sipas Robert D'Angely, pellzgët kishin këtë veçori se komunikonin më dygjuhësi, në familje gjuhën e tyre fenikase tê origjinës së tyre ndërsa më tê tjerët gjuhên e vêndasëve, pra gjuhën trake, që ishte e afërme mê shqipen e sotme, kurse pellazgët që jetonin në rrafshirat e Panonisë, në kontakt më Getët e vjetër, ky grup i pellazgëve fliste pra gjuhën gete dhe fenikase.
Keshtuqë kur kjo diaspor është dëbuar nga dyndjet helene me shefin e tyre Deukalionin në vitin 1541, ku pushtuan edhe Thesalinë, kjo Diaspor gjeti strehim në Dodon, dhe aty mësoi gjuhën e vendasve, pra gjuhën shqipe !
Si e shohim; nuk ka asnjë mister tjetër rreth kësaj lidhjes Pellazgo Etrusko shqiptare ... !
Pra, as etruskët e as Pellazgët nuk kanë asgjë të perbashkët më origjinen shqiptare, përveç se kesaj lidhjes së gjuhës që këta e moren nga ne dhe pastaj Pellazgët e perhapen nëpërmjet diasporës së tyre që u shperngul në Itali, Toscana dhe më vonë, gjithandej nëpër Azië tê Vogël e nëpër ishuj të Egjeut ku gjithnjë ishin në levizje, në kerkim të një atdheut të ri...
Një shembull konkret; të marrim ishullin Lemnos !
Kur u debuan Pellazgët nga Tyrhenie (Itali) ata gjeten të vetmin strehim në Atikë, periferi të Athinës që pas nje kohe u dëbuan edhe nga Atiku, e strehim të vetëm gjeten në ishullin e Lemnosit. Aty u vendosen ne vitin 1050 para krishti dhe qendruan deri ne vitin 510 para krishti !
Mirëpo iu kishte ardhur fundi, pas gati 500 vitesh qendrimi në Lemnos Pellazgët e fundit u dëbuan edhe nga Lemnosi, u shperndanë definitivishtë, humbën gjurmët në histori si popull shtegëtar ku bartën më vete sekretet e tyre përgjithëmon !
Si Perfundim:
Gjuha shqipe si dhe populli shqiptar janë njê popull autokton në Ballkanë, poullësi të racës Dinarike që shtrihej nga veriu i Adriatikut e deri në Atikë, dhe më migracionet e një pasnishme të popullêsive e të kolonëve të ndryshëm nga Lindja, kjo popullësi autoktone filloi të tkurret gjithënjê e më shumë, duke gjetur strehim nê naltêsit e larta të maleve shiptare bregut të detit Jonë dhe Adriatikut deri tek Alpet Dinarike.
Më fillimin e vëndosjes së kolonëve të parë apo kulturës pellazgjike që nga mijvjeçari i V-të, duke u bazuar vetëm në të dhënat e bartjes së një kultures sê re të zhvillimi siç êshtê perhapja dhe zhvillimi i agrikulturës, që njihihet përmes kêsaj popullatës qê nga historianët dhe shkenctarët sypozojnë se bëhet fjalë për migracinêt pellazgjike drejtë Ballkanit qê nga viti 4500 para Krishti.
Nga antropologjia është vertetuar se shqiptarët rrjedhin nga kjo dega e lashtë e banorve të hershëm ku prej tyre rrjedhin ilirët e ndoshta edhe trakët, mund të themi se ne jemi popull autokton me origjinë Ilire e jo pellazge ku më sipër kemi dhënë analizen se si kjo koloni e ardhur nga Lindja pas njê çendrimi tê disa shekujve në mesin e popullësisë autoktone shqiptare nisi të pershtatët nê viset tona derisa mêsoi dhe filloi tê flasi shqipë, me një fjalê kjo diaspor pellazgjike u asimilua por ruajti traditat dhe kulturen e tyre origjinale nga vendët e tyre të Lindjës së largët që asnjëri sot nuk ka mundësi të deterrminoje se nga cili vend erdhen keto kolonit pellazge mirëpo perkundrazi mun të
vertetohet dhe dêshmohët se vinin nga Azia e largët dhe se asnjë lidhje familjare nuk vrehet në këtë analiz mes origjinës shqiptare që vertetohët së është vendase që nga para historia dhe kolonive pellazge që migruan në Ballkanë duke u mbeshtetur nê të dhenat e autorve nga antikiteti si dhe nga burimet e fundit shkencore, më në fund mund tê themi lirishtê se vetem huazimi gjuhësor që kolonët pellazgë moren nga vendasit ndikoi tek pehapja e gjuhês shqipe edhe me tej pasi pellazgêt u dëbuan nga Ballkani në shekullin XVI-të para Krishti.
Burimi; Historia e Herodotit 1802
Reagime komente:
O Shqiptarai Pëllazgoj!
Ata të parit qe erdhë katu janë ata të vendit se Jafëthit i a Japetit,
ata qe quhen ndryshe Pellazgoni, ia fara e Japëtonit, pas Pendarit edhe
Psodhon edhe ate te pa vdekurit Omiroit.
Kata zbritën si edhe nga e të tjerë vise ta Anadholit, po mëtepr nga i
Kaukaz, ku eshtë nji hora emadhe, qe quet edhe tani Allvania Pari, edhe
nji udhë Portat e Allvanisë, nga Alvet ia Alpet, Malëtë Vardha, qe
sandemi pastai edhe emri i miletit Allvanoi. Alv edhe Alp, si pas gjuhis
Gotthisë, Këltisë edhe Dakisë, podhë si pas Ellinisë, Mali Vardha.
Pëllazgoni ia Plleqi qindruanë Thrasë ëdhe Maqedonën, po si ëdhe të
siprëmën ëdhe të poshmën Moisinën, edhe terë Shqipërinë edhe,
Ipiro-Thessalinë si ëdhe pastaj Attikinë, edhe Viotinë ëdhe metë shumat
Nisi t’ Adhrisë, te Jonisë edhe Ajgesë.
Enasmja Orakoll e Dhodhonit ishtë ndërtim Pëllasgonivë. Edhe anësë
Dhodhonisë edhe anësë fthian filaj të Pëllazgonjë e qindruanë, Sellidë
edhe Ellin të, qi nga ata janë Thessallin të edhe Ellinosët, ku edhe
Ella edhe Elladha, se dhe Ellinoi edhe Dhori si edhe aji Graku, qi nga
aji edhe Graqia e madhe, sanqë Italia, po edhe Shqipëria edhe Tirrinia
(nga Tirrana) qi nga ato embratë para nde gluhët Shqipërisë, do me then
Loliqisë ne Shqipëtarët apandisim.
“Nga shum koh gjer tani fara Pellazgonivë, që erth tjatrë erë qindroi
edhe politepsi Anadholinë, ndaet tani, edhe çdo visi saj gzonët prë
vëça, që ajo endara rëfen niprisë edhe Shqipëtarët edhe Grekut. Tjatrë
erë organi ihatjurë sidaravë ishtë besa;
Mirditët trimatë luftës edhe te pa tromaksur Toskë aruanë, se janë
evlatrë qëje edhe të kasaj nenë me tëtjerët Pëllasgoni, posë endruanë
besën. Vrionnait aruan se renja ë riza se tyre ishtë nji vatër
Imbrëtërisë, si edhe Belerët e Tirranas, qe rjeth ne damarat e tyrë gjak
i Kastriotit. Te ndarit tanë (Shqipëtarëvë edhe Ellinëvë) kolaiçëps
Kralët ete tjerëvët, edhe nji ditë qe te shkonëmi do të shoemi ndë ças
që humbmë.”...
(Neologos nr. 617. 1870)
Dita e mbas shkuarit po ndrit. Te ndju Epitropidë te komshivë Kralëvët
mblidhën Ellinë edhe Shqipëtarë letë jindishmë, lenë duam njerë tjatrin.
Dhiata e Verolinit bashkoi tani një copë të miletit tonë Pellasgjisë me
te tre mëdhjetë (13) Protokollon edhe nji zet-ekatrin (24). Nisan
Imiri! Specat e Pellazgonvë, Shqipetarai edhe Ellini te fund te mirë per
pak stai. Pa le te vemë, pa luarë me drejtën me Eleftherine edhe
Vëllazërinë te bashkuarin te besës baballarëvët tanë, te qenën te
miletit tanë edhe mallurinë e vilaetit.
Kam shpresë te drejt që Imbrëtri e Mores, Ellinet te terë, duaj me
gjithë zembrë bahtlinë e ati revët nje rinë nde Dhe të Pirros, te
Skenderbëi edhe te të madhit Aleksandroit. Imbreti Georgji ne dot jetë
si Viktor Emmanuili, ne do qe te quët dhreh Imbret i të gjithë
Pellazgonivët.
“Kurë Shqipëtaët te mo leftojnë përmi Elladhën ne do Sulltani, letë
leftonjë ne ertht ashke i Ellinevet ne visët tanë jivë ta falnë edhe te
qendroni me Ellinete. Ne judhëntë Sulltani (Padisahu) armë edhe plaçkat e
luftës qe te lëftoni përmi Ellinete, te mos imirni, se ot pësoni ato qe
pësuan Boshnjakët me Austrinë. Dotë vriti, dotë skllavosën fëmija tuaj,
edhe dot ndaet ne njerëzinë gjeja tuaj. Ellinete kani Nome te mirë edhe
të mbeti me hata. Kam amandi qe ot roni.
Po ne doni qe te idhi te ngrit eti vini në Imbrëtëri te Turqisë shisni terë gjenë tuaj, edhe shkoni ne Stamboll.
Kashtu te kini uratën timë te terë qe te mos leftoni me Ellinete”.
( E Dhiatese (KËSHILLA, shën. A.Llalla) e Avdul-beut Selimit ngaj
Delvina.)Shqipetarai! Mi me shumë bësë-lih dotë gjeni në Ellinëtë, se ne
te tjerë miletër. Ne doni, dëgjoni hate qe ju thotë e ju thëret
Vilaetliu, aji qe gjithë nji me shumë gjëra per miletnë tuaj edhe tanë
ne Bukuresi, ne Stamboll, edhe ne Athinë edhe ne Jannina shkrojtë, pa
ndo nji fajde të ti, edhe do nji te kthjyër te mendjesë ta Ndrijsë,
kliçi ndot tani hate te çuditmën edhe që ep gjithë te Kërkuar te
Ellinëvët edhe te Turkëvët.
Me kohë tuaj letë gjetë çdo fjalë edhe krima.
Kini shëndet!
Thomai A. PASKIDHIS.
Një pjesë nga
kapitulli për shqiptarët
SHQIPËTARAIT EDHE EPASTAJMJA E TYRE NË
ELLINISMO
Nde te sipërmën edhe nde te mesmë Ipiro, pastaj nde malët te Gramozit
edhe ne Akrokëranët gjer me mbre të Pindos edhe me te gjatë te Drinos,
qe ngaj Adriatikia edhe ngaj Jonioj gjer nde det te Aigajës, po dhe ne
ca Nisi edhe rotull Attikisë, bashkë edhe te përndhatë rinë Shqipetae,
qëjo evjetëra e Pellasgisë edhe trima milet, kta bura edhe trimat që
lëftuan per besën, edhe embajtënë e irojtënë ndjek tërtipët e tëmbjetët
etyre. Shqiptarait quen asëll baballarët e miletit Ellinëvët.
Shqiptarait janë t’ anakatosur me Serbrit nëmes të përronivët
Prizndhrenit edhe Ipqës(Peja), Vranjs edhe Mitrovicës, komshi të
Voshnjakevët nëmes te Kolasinit, Ivanit edhe Novi Pazarit, pranë Kara
danglinvët ne te ndarë Zetës edhe me te gjatë te Moraskës, Klëmendës
edhe Zemos, afër Vullgarëvët me te dalë dielli, Dibranëvët edhe
vllehëtgrek me Ohrinë, Moskopolën, Vithkuqinë edhe Beratënë...
Bashkë me Shqiptarët Ellinët, baëshin ia me Imbretërë, ia me forcatorë,
edhe kurë nuku erdhë Zët (kundërshtarë) as qe ne krye as ne te mesmën
jetë, edhe kjo njët e ka nishan te pa gënjyërë ngai soj ibaballarëvët
tanë me ata, edhe ngai epa çara miqsi e Shqiptarëvët e Ellinëvët, qe te
ndju palët janë Pëllazgoni. Skëndërbeu me Shqiptarët qëndroj përmi ndy
Sulltanë edh mposhti. Pastaj shkoj me asqer per te ndirë ne Itali, si
ipari iti elindiri Pirua, edhe gjenë ingthyë qe te vdesë me nam edhe pa
vari ikti gjendet ne Akrolisho afr Kruas, qe Turqit e apnë qe te ndajnë
Koskat etia, si te mbetura te trimërisë me nishan. Edhe me shurë eti
fërkojnë em prejnë klecëtë etyre qe te apën ndomëthenë tëmirënë
trimërisë. Po shumë Bejlerë, si ca Prengo, qe në edhe tani akoma, qe
shkojnë jetë trimërië po edhe kapetanleku, se ne vatht te Omirit. Po me
ne fund lanë besënë edhe te lidhurim me dituri te KRISTIT te Shqiptarit
te dy jasë edhe zgjothnë te vdekurën besë me kliç te Moametit, qe te mos
humbasin gjoja Spajlikët ia Imblakllekët etyre te isës, igjysmuan ngai
te zotrit etyre Turkomannë. Këjo ndenjura ebukur edhe plot njerëz i
gjijavë edhe Titanëvë, Mirditaivët e Divranaivët, Patridha, domethënë, e
Gegëvëtë Toskëvët, ubë vend ite qarës e te sosurit njërëzivë.
Shkruesi
Thomai A. PASKIDHIS.
Përkthyesit
Joan. A. DARDHA
dhe Ilias ORODHOGAS
Autorja e njohur frenge Nathalie Clayer botoi në vitin 2007 këtë
libër, që flet për broshuren e Paskidhis, nê librin "Aux origines du
nationalisme albanais": La naissance d'une nation, Nathalie Clayer
...kjo tallet perqesh dhe nenqçmon popullin shqiptar nga fillimi e
mbarimi i ketij libri..dhe na quan "nacionalist gjoja kurse ajo
vetë me këtë libër tregon urrejtjen e madhe qe ka mbrenda shpirtit
te saj ndaj popullit shqipttar..
Me një fjalë, libri i saj nuk mund te lexohet më teper se dy
faqe...e kam provua para ca vitesh por nuk lexohet, por, ka
permbledhur referanca te rralla, si kjo per broshuren e Thmai Paskadhis
por ajo flet edhe për Jani Vreton Abdyl Frashërin etj..
Me një satir autorja Natali Klajer vijon te spjegoje se si
shqiptarët gjoja kishin dikur shkrime por i shkruanin në fleta lakre
dhe per fat te keq lopa i kishte henger lakrat kështuqë shqiptaret
mbesin pa shkrime ne gjuhen e tyre...anekdot kjo e idhét, nuk e
kuptoj se si ka mundësi që kjo neve na quan "nacionaliste" kurse
vete kjo tallet me te kaluaren tonë ?
Më tutje Klajer vijon, duke u meshtetur tek shenimet e Dimitris
Hasiotis, se gjoja "shqiptarët musliman sunit, janë me prejardhje nga
Kaukazi te cilët u islamizuan" kurse rastin e Tomai Paskidhis ajo e
interpreton si një ideolog ndryshe nga te tjerët, ngase ishte në
rrethin, jetonte në Rumani, kurrsesi ai thoshte se, "nuk duhet ndarë Grekët prej Shqiptarve" me moton "se do t'ishte, te ndajsh babain nga djali" ...
Autorja nxjerrê 1001 referanca edhe me te pabesueshmet, kjo ndoshta e
drejta e saj si hulumtuese në këtë lêmi por, pa e fshehur
antishqiptarizmin e saj si autore, shkreton mbi kurrizin e popullit
shqiptar, duke ia hedhur në fillim fajet Enverizmit mirepo harron, ajo
shkon edhe me largê prek tek periudha e rilindjes ku atehere as qe
kishte lindur Enveri dhe këtu bie maska e saj sepse qellimi i këtij
botimi shihet kjartë, njollosja e gjithë historisê shiptare pa dallim
regjimi apo periudhe.
Mos te flasim pastaj edhe për prejardhjen e perbashkêt shqiptare-
helene nga pellazget te cilet zbriten nga Kaukazi, këtë e dija fortê
mirê se diku êshtê problemi, gjith kjo zhurem rreth pellazgeve keto
20 vitet efundit, ku per qellim paska kene shembja e tezes ilire ?
Shkruesi Thomai A. PASKIDHIS:O Shqiptarai Pëllazgoj!
"Ata të parit qe erdhë katu janë ata të vendit se Jafëthit i a
Japetit, ata qe quhen ndryshe Pellazgoni, ia fara e Japëtonit, pas
Pendarit edhe Psodhon edhe ate te pa vdekurit Omiroit.
Kata zbritën si edhe nga e të tjerë vise ta Anadholit, po më tepër nga i Kaukaz,
ku eshtë nji hora emadhe, qe quet edhe tani Allvania Pari, edhe nji
udhë Portat e Allvanisë, nga Alvet ia Alpet, Malëtë Vardha, qe sandemi
pastai edhe emri i miletit Allvanoi. Alv edhe Alp, si pas gjuhis
Gotthisë, Këltisë edhe Dakisë, podhë si pas Ellinisë, Mali Vardha".Këto
te dhëna gjoja aqë te vlefshme që na i nxjerron sot si thesare Niko
Stylo e kompani, na dalin thika pas shpine, mirepo per mendimin tim,
ne nuk duhet te mbeshtetemi ne keto pamfleta sepse shkenca e ka
drejtimin e vetë, mbeshtetet vetem mbi baza e argumente shkencore
dhe se, kurrfarë vlere nuk paraqet nje broshur eshkruajtur diku ne
Bukuresht e dalur nga mendja e një individi i cili mundohët, pr
qellimet qe dihen, te hutoje opininin e atehereshem dhe me e keqja sot
dalin ne dritê këto broshura si gjoja zbulime me vlera te medha per
historine e gjuhes shqipe te shkruar në alfabete te ndryshme por me
permbajtje katastrofike, dhe ne duartrokasim, hurra, paskemi ditur te
shkruajmi gjuhën shqipe edhe me alfabetin greqishte, dhe mu aty teorit e
këtyre ideologve na shpen origjinen tone atje ku preferojne edhe
akademiket serbê, drejet e ne Kaukaz !
